Tarım ve Orman Bakanlığınca hazırlanan “Sumak Fizibilite Raporu ve Yatırımcı Rehberi”nden derlenen bilgilere göre, Türkiye florası, dünyada 3 bio-coğrafyanın kesiştiği, 2 gen merkezini barındıran konumu ve doğal bitki örtüsünde yer alan 11 bin 707 bitki taksonu ile büyük bir zenginliğe sahip bulunuyor.
Bu anlamda sumak, toprak üstü kısımları ve köklerinde ticari yönden önemli olan gallotanen etken maddesini taşıması, iyi bir yağ, protein, lif kaynağı ve değerli bir yağ asidi olan oleik asit bakımından zengin olmasıyla karlı bir yatırım alanı olarak öne çıkıyor.
Talep her geçen yıl artıyor
Sumak yetiştiriciliği yapan birçok ülkede politik ve ekonomik sebeplerle üretimin azalması sonucunda, bu ürüne olan talep her geçen yıl artıyor.
Türkiye’de sumağın üretimine ve işlemesine yönelik yapılacak yatırımlarla, ülke ihtiyacının yerli üretimle karşılanması ve kalanının ihraç edilerek ülkeye döviz girdisi sağlanması öngörülüyor.
Sumağın üretim ve ihracat potansiyeli dikkate alındığında, pazarlama stratejisiyle Türkiye’nin dış pazarda küresel üstünlüğe sahip olabileceği tahmin ediliyor.
Üretim ve destekleme miktarları
Dünyada sumağın doğadan en fazla toplandığı ülkelerden olan Türkiye’de, ticarete sunulan ürün miktarı 2012-2019 döneminde 5 kattan fazla artarak 3 tondan 16 tona ulaştı.
Tarım ve Orman Bakanlığı Organik Tarım Üretimi Kayıt Sistemi 2019 verilerine göre, 22 üretici tarafından 114 dekar alanda 21,6 ton organik sumak üretimi yapıldı.
Organik üretim yapan 12 çiftçi, toplam 61,85 dekar alanda 6 bin 185 lira destekleme ödemesinden faydalandı.
Çiftçi Kayıt Sistemi’nde 2010’da 6 üretici kayıtlı üretim yaparken, 2019’da 131 üretici 19 bin 368 dekar alanda üretim gerçekleştirdi.
İhracatı artış gösterdi
Orman Genel Müdürlüğünce envanter çalışmaları tamamlanan bitkilerden olan sumak, 11 Orman Bölge Müdürlüğü sınırları içerisinde 14 bin 250 hektarlık bir alana yayıldı.
Özellikle baharat formunda yurt içinde ve dışında ticari değeri ve talebi yüksek olan sumağın ihracat miktarı, küresel krize rağmen yıllar itibariyle artış gösterdi.
Sumak baharatı ihracatı 2010-2019 döneminde 1178 tondan 2 bin 89 tona çıktı. Bu dönemde sumak ihracatından sağlanan gelir 2 milyon 145 bin dolardan 4 milyon 801 bin dolara yükseldi.
2010 ve 2019 yıllarında sumak baharatı ihracatı yapılan ülkeler sırasıyla İsrail, Ürdün ve ABD oldu.
Sumak baharatının 2010’da ithalatı yapılmazken, 2019’da Irak, Lübnan ve İran’dan toplam 721 ton ithalat gerçekleştirildi.
Karlı bir yatırım aracı
Sumak bitkisi 2. yıldan itibaren ürün vermeye başlarken, 5-6 yıldan sonra tam verime geçiyor ve 20-25 yıl ürün veriyor. Sumak, daha sonra gençleştirme budamasıyla yeniden sürgün oluşturup verime geçiyor.
Bitki, 2. yıldan itibaren 1-1,5 kilogram arasında ürün veriyor ve bitkiden 6. yıldan itibaren ortalama 7-8 kilogram ürün alınabiliyor.
Ürünün 20 yıllık ekonomik ömrü boyunca toplam 533 bin 240 lira yatırım tutarına karşılık, 1 milyon 792 bin 800 lira gelir getirebiliyor. Bu durumda, toplam 1 milyon 239 bin 560 lira brüt kar elde edilebiliyor.
Öte yandan hazırlanan rehberde Sumak Eylem Planı’na da değinilerek, söz konusu eylem planındaki hedefler şöyle sıralandı:
“Sertifikalı üretim materyali geliştirilmesi projeleri hazırlanmalı ve desteklenmelidir. Tıbbi ve aromatik bitkilerin üretilmesine yönelik kümelenme esaslı planlamalar yapılmalıdır. Üretici, işleyici ve pazarlayıcılarının örgütlenmesi sağlanmalıdır. Tıbbi ve aromatik ürün işleyen işletmelerin ürün belgelendirme maliyetlerinin düşürülmesi çalışmaları yapılmalıdır. Tıbbi ve aromatik bitki işleme tesislerinin kurulmasına yönelik yatırım teşvikleri sağlanmalı ve finansman modelleri oluşturulmalı, üreticilere ve örgütlerine öncelik verilmelidir.”
TRT
