Tarihler 24 Şubat 2022’yi gösterdiğinde Avrupa toprakları 2. Dünya Savaşı’nın ardından ilk kez yeni bir savaş tehdidiyle karşılaştı.
Rusya, Ukrayna topraklarını işgal etmek için adım atmıştı ve Ukrayna için işin zor olduğu düşünülüyordu. Tam bir yıl sonra bugün savaş hala devam ediyor, Rusya ise amacına ulaşmış değil.
İşte o tarihten sonra neler yaşandığına birlikte bakalım…
Şubat
24 Şubat’ta Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin kuzeyden, doğudan ve güneyden Ukrayna’yı işgalin emrini verdi.
Putin, bu durumu ”özel askeri operasyon” olarak adlandırmıştı. Ayrıca, Kiev’in NATO üyeliğini engellemek ve onu Rusya’nın “etki alanı” içinde tutmak için ülkenin “askersizleştirilmesini” ve “Naziden arındırılmasını” amaçladığını söylemişti.
Ukrayna ve Batı ise bunun demokratik olarak seçilmiş bir hükümete ve akrabaları Holokost’ta öldürülen bir Yahudi cumhurbaşkanına sahip bir ülkeye yasadışı saldırı eylemi olduğunu söyleyerek tepkisini ortaya koymuştu.
Bu işgal girişimi Rusya’nın öngördüğü gibi olmadı. Zira, Rus birlikleri Kiev’i belki de saatler içinde düşürmeyi beklerken, başkenti ve kuzeydoğudaki diğer şehirleri ele geçirme girişimleri sert bir direnişle karşılaşmıştı.
Öyle ki, Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky, ülkesinin başında olduğunu karargahının önünde çektiği bir video ile göstermişti.
Mart
Rusya, tüm kararlılığıyla Kiev’e doğru ilerliyordu. Zırhlı araçlar, tanklar, çekili toplar ve diğer askeri araçlardan oluşan Rus konvoyunun uzunluğunun 64 kilometreye kadar uzadığı medyaya yansımıştı.
2 Mart’ta Rusya, güneydeki Herson şehrinin kontrolünü ele geçirmişti. Rus kuvvetleri, Avrupa’nın en büyüğü olan Zaporizhzhia Nükleer Santrali de dahil olmak üzere Zaporizhzhia bölgesinin büyük bir bölümünü işgal etmişti.
Ukrayna halkının direnişi ise hiç bitmeden sürüyordu. Ukrayna bayraklı insanlar, Herson kentindeki işgali protesto için Rus ordusuna ait kamyonlara doğru yürüyordu.
İlk kez bir araya geldiler
Diğer taraftan, Türkiye’nin barışı sağlamak için diplomasi çabası sürüyordu. Türkiye, barış için ilk adımı Antalya’da atmıştı. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Rusya ve Ukraynalı mevkidaşlarını Antalya’da bir araya getirdi.
Rusya, Mariupol’a saldırdı
16 Mart’ta ise Rusya, stratejik liman kenti Mariupol’da sivillerin sığındığı bir tiyatroya saldırarak, savaşın en kanlı saldırılarından birini gerçekleştirdi. Yüzlerce insan bu saldırıda hayatını kaybetti.
29 Mart’ta heyetler görüştü
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın müzakere çağrılarının ardından Ukrayna ve Rusya’dan gelen heyetler, ilk kez İstanbul’da Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde bir araya geldi.
Aynı gün, Moskova, Kiev ve diğer bölgelerden güçlerini çekeceğini duyurdu ve Rusya destekli ayrılıkçıların Kırım’ın yasadışı ilhakının ardından 2014’ten bu yana Ukrayna güçleriyle savaştığı doğudaki sanayi merkezi Donbass’a odaklanacağını söyledi.
Nisan
9 Nisan’da Rus füzelerin hedefleri doğudaki Kramatorsk kentindeki bir tren istasyonuna oldu. Bu saldırıda 52 sivil hayatını kaybetti ve 100’den fazla kişi yaralandı.
Azak Denizi’ndeki Mariupol için yoğun çatışmalar da devam ediyordu. Rus hava saldırıları ve topçu bombardımanı, şehrin çoğunu harabeye çevirmişti.
Çatışmalar devam ederken, Rusya için oldukça kritik bir hamle Ukrayna tarafından gelmişti. 13 Nisan’da Rus Karadeniz Filosunun amiral gemisi Moskva füze kruvazörü, Ukrayna füzeleri tarafından vurularak batmıştı. Savaşın üçüncü ayında gelen bu saldırı Rusya için oldukça ağır olmuştu.
ABD-Rusya arasında tutuklu takası
Nisan ayında gerçekleşen bir başka önemli olay ise ABD ve Rusya arasında olan tutuklu takası oldu. ABD ile Rusya, karşılıklı olarak ülkelerinde tutuklu bulunan eski Amerikan askeri Trevor Reed ile Rus pilot Konstantin Yaroşenko’yu Ankara ile iş birliği içinde Türkiye’de takas etti.
Mayıs
16 Mayıs’ta, Ukrayna’nın Mariupol’da kalan son kalesi olan dev Azovstal çelik fabrikası da Rus kuvvetlerine teslim olmayı kabul etti. Mariupol’ün düşüşü, Ukrayna’yı Azak kıyılarından ayırdı ve Rusya sınırından Kırım’a giden kara koridorunu güvence altına aldı.
18 Mayıs’ta ise Finlandiya ve İsveç, NATO’ya askeri ittifakın genişlemesi için katılım başvurularını sundu.
Haziran
Rusya ve Ukrayna arasında savaş sürerken iki ülkenin dünyanın en büyük tahıl tedarikçileri olması, küresel gıda krizini de tetikledi. Tahıl yüklü gemilerin limanlardan ayrılamaması birçok ülkede tahıl krizinin yaşanmasına neden oldu. Hal böyleyken, güvenli bir “Tahıl koridoru”nun açılması ile ilgili Birleşmiş Milletler’in yol haritası gündeme geldi.
8 Haziran’da Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov Ankara’da bir araya geldiğinde en önemli başlıklardan biri de bu olmuştu.
Batı, Rusya’ya karşı Ukrayna’yı askeri düzeyde de yalnız bırakmıyordu. ABD tarafından sağlanan HIMARS çoklu roketatarlar da dahil olmak üzere birçok silah Ukrayna’ya gelmeye devam ediyordu.
30 Haziran’da Rus birlikleri, Karadeniz’deki Odesa Limanı açıklarında bulunan ve işgalin ilk günlerinde ele geçirilen Yılan Adası’ndan geri çekildi.
Temmuz
Tahıl Koridoru için adımlar atılmaya başlandı.
22 Temmuz’da ise Rusya ve Ukrayna, Türkiye ve Birleşmiş Milletler’in arabuluculuğunda, Ukrayna’nın Karadeniz limanlarında sıkışan tahıl arzının blokesini kaldırdı ve küresel gıda güvenliğini tehdit eden bir açmazı sona erdirmek için imza atıldı.
29 Temmuz’da, Rusya’nın kontrolündeki Olenivka kasabasında, Mariupol’da yakalanan Ukraynalı askerlerin tutulduğu bir hapishaneye füze saldırısı gerçekleştirildi. Bu saldırıda cezaevindeki tutuklu en az 53 Ukraynalı asker hayatını kaybetti.
Saldırıdan Ukrayna ve Rusya birbirini sorumlu tuttu. Rusya saldırının Amerikan yapımı HIMARS roketleriyle gerçekleştirildiğini, Ukrayna ise Rusya’nın işlediği savaş suçunu gizlemek için saldırdığını iddia etti.
Ağustos
1 Ağustos’ta tahıl koridorundan geçen ilk gemi Ukrayna’dan kalkan “Razoni” isimli Sierra Leone bayraklı kuru yük gemisi olmuştu.
9 Ağustos’ta, Rusya’nın ilhak ettiği Kırım’da, Rusya’ya ait Novofedorivka askeri hava üssünde patlama sesleri ard arda duyulmuştu.
Rusya Savunma Bakanlığı olayın mühimmat patlaması nedeni ile yaşandığını duyurdu. Bu patlamalar, Moskova’nın ilhak ettiği Karadeniz yarımadasının savunmasızlığına işaret ediyordu.
Dugin’in aracı patladı
20 Ağustos’ta Rus milliyetçi Alexander Dugin’in kızı Darya Dugina, Moskova dışında Rus yetkililerin Ukrayna’yı suçladığı bomba yüklü bir arabanın patlaması sonucu hayatını kaybetti.
Eylül
6 Eylül’de Ukrayna güçleri Harkiv bölgesinde sürpriz bir karşı saldırı başlattı. Bu atak Rusya’yı aylardır kontrol ettiği bölgelerden hızla geri çekilmeye zorlamıştı.
21 Eylül’de ulusa seslenen Putin, ülkede kısmi seferberlik ilan etti. 300 bin yedek askerin seferber edilmesi için emir verdi. Aynı zamanda Rusya, Ukrayna’nın Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporizhzhia bölgelerinde “referandum” yapılacağını açıklamıştı. Bu referandumlar dünya tarafından yasal olmadığı gerekçesiyle reddedildi.
Ancak, 30 Eylül’de Putin, Kremlin’de düzenlenen törende dört bölgeyi ilhak ettiği kararı imzaladı. Öte yandan, Rusya ve Ukrayna’nın 200 savaş esirinin takası Türkiye’de gerçekleşti.
Ekim
8 Ekim’de, Kremlin için oldukça stratejik öneme sahip Kerç Köprüsü’nden geçen bir kamyon patladı.
Kırım’ı Rusya anakarasına bağlayan köprüdeki bu patlama için Ukrayna suçlandı. Bu saldırının ardından Rusya karşılık olarak Ukrayna’nın elektrik santrallerine ve diğer önemli altyapılarına füze saldırılarıyla karşılık vermişti.
Kasım
9 Kasım’da Rusya, Ukrayna’nın karşı saldırısı altında Herson şehrinden çekileceğini açıkladı. Moskova’nın elinde tuttuğu tek bölge başkentini terk etmek Rusya için büyük bir geri adım olmuştu. General Sergey Surovikin, kente ikmal hatlarını elde tutmanın artık mümkün olmadığını belirtmişti.
Böylelikle, Dinyeper Nehri’nin batı yakasındaki bulunan tüm Rus güçleri doğu yakasına geri çekildi.
Tahıl Koridoru Anlaşması’nın süresi kasım ayında doluyordu. Rusya’nın anlaşmanın gereği yapılmadığına dair iddiaları vardı. Fakat Koridor, 19 Kasım’da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın girişimleriyle 120 gün daha uzatıldı.
Aralık
Ukrayna, Rusya’ya ait Dyagilevo ve Engels askeri havaalanlarına insansız hava araçlarıyla (İHA) saldırıda bulundu. Ardından, Rusya da Ukrayna’nın iletişim ve enerji sistemlerini hedef almıştı.
21 Aralık’ta Zelensky, savaşın başlamasının ardından ilk yurt dışı gezisini ABD’ye yaptı. Patriot hava savunma füze sistemlerini ve diğer silahları güvence altına almak için Başkan Joe Biden ile görüştü ayrıca Kongre’ye de hitap etti.
2023
Ocak
Yeni yıla sadece birkaç dakika kala, yeni gelmiş çok sayıda Rus askeri, Ukrayna’nın Makiivka kentine düzenlediği füze saldırısında hayatını kaybetti.
Rusya Savunma Bakanlığı 89 askerin öldürüldüğünü söylerken, Ukraynalı yetkililer ölü sayısını yüzlerce olarak açıkladı.
Aylarca süren şiddetli çatışmalardan sonra Rusya, 12 Ocak’ta tuz madeni kasabası Soledar’ı ele geçirdiğini ilan etmişti ancak Kiev bunu günler sonra kabul etti. Moskova ayrıca Ukrayna’nın kalesi Bakhmut’u ele geçirmek için taarruzunu sürdürüyor.
14 Ocak’ta ise Rusya, Ukrayna’nın enerji tesislerine yönelik yeni bir saldırı dalgası başlattığında, bir Rus füzesi Dnipro şehrinde bir apartmana isabet ederek 45 kişiyi öldürdü.
Şubat
20 Şubat’ta ABD Başkanı Joe Biden, Ukrayna’ya beklenmedik bir ziyarette bulundu. Bu görüşme Ukrayna’ya ABD’nin desteğini bir kez daha gösterdi.
Grafik: Şeyma Özkaynak/ TRT Haber
TRT
