Formula 1’in ilk yılları olan 1950’lerde önemli olan tek şey kazanmaktı. Hayatta kalmak ‘yetenek değil şans meselesiydi’…
Yıllar geçti, hızlar arttı, kazalar ve önlemler art arda geldi. 1963 – 1967 yılları arasında koruyucu kask ve yarış tulumu giymek zorunlu oldu.
Pilotun araçtan 5 saniye içinde çıkmasını sağlayan emniyet kemeri ve yangına dayanıklı kıyafetler, 1971 – 1975 yılları arasındaki yeniliklerdi.
Ancak bu önlemler de pilotları hayatta tutmaya yetmedi.
1983’te, yarışın geleceğini de değiştirecek kilometre taşlarından biri olan daha güçlü ve daha hafif karbon fiber şasiler ortaya çıktı.
1994’e kadar 11 yıl ufak tefek değişimlerle geçti
Tüm zamanların en iyi yarış pilotu olarak gösterilen Brezilyalı Ayrton Senna, 1994 San Marino Grand Prix’deki kazada hayatını kaybetti.
Güvenlik önlemlerinde adeta devrim yaşatan kaybın ardından, 1998 yılına kadar bir dizi sert karar alındı.
Kasklar tekrar değerlendirildi, omuzdan geçen emniyet kemerleri zorunlu oldu.
Koltuk başlarındaki dolgudan direksiyonun 10 saniyede çıkarılıp değiştirilmesine kadar pek çok konuda değişikliğe gidildi.
2002 yılında kokpitler pilotların başını korumak için yükseltildi, 2003 yılında da “Kafa ve Boyun Tutuş Sistemleri” ile kokpit etrafında enerjiyi emen köpük kullanılması zorunlu hale getirildi.
2014 pilotların ceza puan sistemiyle tanıştığı yıl oldu. Bir sürücü 12 puanlık ceza aldığında, bir sonraki yarıştan men edilmeye başlandı.
Ancak aynı yıl, Formula 1 dünyası güvenlik önlemleri konusunda yeniden sınanacaktı… Fransız pilot Jules Bianchi Japonya’da, kaza yapmış aracı kaldıran çekiciye çarparak hayatını kaybetti.
Bu kazadan sonra ‘Sanal Güvenlik Arabası’ kuralı geldi. Araç içi elektronik sistemler öylesine güçlendi ki, aracı ve pilotu her saniye denetler hale geldi.
Halo koruması hayat kurtardı
2018’de ‘Halo’ kokpit kuralı hayata geçirildi. Pilotlar daha korunaklı ve dayanıklı kokpitte Halo korumasına alındı.
2022 Britanya Grand Prix’de yaptığı kazada Guanyu Zhou’nun hayatını Halo kurtardı.
Bugüne kadar Formula 1 pistlerinde 52 yarış pilotu hayatını kaybetti.
Kuralların riskleri en aza indirecek kadar gelişmesi ise yaklaşık 70 yıl aldı.
Bugün hala pistte ölüm riski sürüyor ve bunun sıfıra indirilmesi Formula’nın agresif ve risk alanı ödüllendiren doğası gereği hiçbir zaman mümkün görünmüyor.
Kurgu: Cihan Karaahmetoğlu
TRT
